Cây xạ đen có tác dụng gì với con người mà được đánh giá là một thảo dược cực quý hiếm. Có phải nấu lấy nước uống chữa bệnh và tăng cường sức đề kháng rất tốt, đặc biệt là bệnh ung thư như lời đồn hay không? Nội dung bài viết dưới đây sẽ giúp các bạn khám phá ra nhiều điều thú vị về loài thảo dược này.
Thông tin giới thiệu về cây xạ đen là gì?
Cây xạ đen có tác dụng gì mà nhiều người quan tâm sử dụng nó đến thế? Đây là cây còn được gọi là cây ung thư theo dân tộc Mường ở tỉnh Hòa Bình gọi như vậy. Hay cây quả nâu, bạch vạn hoa,…là loại có tên khoa học Celastrus hindsii Benth et Hook.
Tại nước ta, xạ đen mọc nhiều nhất ở khu vực rừng núi các tỉnh Hòa Bình, Thanh Hóa và Ninh Bình. Một loài thực vật dây leo và thân gỗ, dài khoảng 3 đến 10m và mọc thành bụi. Những cây non thường là màu xám nhạt và không có lông còn cây trưởng thành thì có màu xanh nâu và nhiều lông.
Cây xạ đen có lá mọc so le, phiến lá hình bầu dục và đầu nhọn, chiều dài của lá khoảng từ 7 – 12cm. Chiều rộng lá khoảng 3 – 5cm, mép lá có răng cưa ngắn và có cuống tương đối ngắn, chỉ từ 5 – 7mm.
Hoa của cây xạ đen màu trắng, 5 cánh mọc từng chùm ở nách hoặc ngọn lá và có chùm hoa dài từ 5 – 10cm. Cuống hoa dài khoảng 2 – 4mm, có quả xạ đen hình giống quả trứng và dài khoảng 1cm. Cây này có quả màu xanh, chuyển vàng khi chín và tách thành 3 mảnh thường có vào tháng 8 đến tháng 12.
Có thể hái lá cây xạ đen dùng làm dược liệu nhưng để đạt được dược tính cao nhất cần phải đợi đến khi cây già thì hãy cắt từng đoạn ngắn rồi mang phơi khô hoặc sấy khô. Sau đó cho vào túi nilon để dùng dần là tốt nhất.
Mẹo giúp phân biệt cây xạ đen với các loài xạ khác
Nằm trong họ xạ còn có rất nhiều loại xạ khác là cây xạ trắng, xạ vàng, xạ lai. Vì vậy người ta thường dễ nhầm lẫn các cây thuộc họ xạ với nhau khi sử dụng. Tuy nhiên, xạ vàng và xạ đen là hai loại phổ biến dùng để làm dược liệu. Dưới đây là cách phân biệt cây xạ đen với các loài cùng họ để bạn không bị nhầm lẫn.
- Cây xạ đen: Có lá dày và màu tím xanh, thân cây đậm màu khi phơi khô, lá cây bị nát nhưng không giòn, có mùi thơm nhẹ. Phơi khô thì thân cây chuyển sang màu đen nên đây là đặc trưng lớn nhất để phân biệt.
- Cây xạ vàng: Có lá mỏng và màu xanh, mép lá không có răng cưa, khi phơi khô lá cây dễ bị nát và giòn, thân cây chuyển màu trắng.
Ngoài các cây cùng họ thì xạ đen cũng bị nhầm lẫn với cây chùm rụm hay cây đót. Tuy nhiên, về thành phần khi được nghiên cứu lại thấy rất khác nhau, đặc biệt là khả năng ức chế đối với tế bào ung thư.
Sử dụng cây xạ đen có tác dụng gì?
Cây xạ đen có tác dụng gì được rất nhiều người đặt câu hỏi trước khi sử dụng. Vì đây còn gọi là cây ung thư với người Mường vì thành phần hóa học của cây có khả năng ức chế tế bào ung thư theo nghiên cứu. Đặc biệt với các loại bệnh ung thư gan và phổi là chính.
Cây xạ đen có thành phần hóa học có polyphenol (axit lithospermic và axit lithospermic B, axit rosmarinic, kaempferol 3-rutinoside, rutin). Các hợp chất sesquiterpene và triterpene; các nhóm hợp chất khác là quinone, flavonoid, tanin,…
Sở hữu các thành phần đó, cây xạ đen có các tác dụng dược lý đó là:
- Chống khối u: Các hợp chất polyphenol, flavonoid, quinone trong cây xạ đen ức chế tế bào ung thư tốt, ngăn tế bo phát triển, hóa lỏng tế bào ung thư để chúng dễ dàng bị tiêu hủy.
- Chống oxy hóa: Với khả năng chống lại các gốc tự do và làm suy giảm những tác hại của gốc tự do với tế bào.
- Chống nhiễm khuẩn: Với hợp chất saponin triterpenoid trong xạ đen có khả năng bảo vệ cơ thể trước khả năng xâm nhập của vi khuẩn.
- Điều trị bệnh viêm gan tốt với các chứng gan nhiễm mỡ.
- Giải độc, tiêu viêm trên da hiệu quả
- Giups huyết áp ổn định và máu lưu thông tốt hơn
Tùy từng bài thuốc liều dùng xạ đen sẽ trả lời được câu hỏi cây xạ đen có tác dụng gì. Tuy nhiên tối đa chỉ nên dùng xạ đen khoảng 70g/ngày và cần tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng với liều dùng phù hợp nhất.
Những bài thuốc từ cây xạ đen hiệu quả?
Có thể nói, cây xạ đen có rất nhiều bài thuốc trong đông ý đã được nhiều người dân thực hiện và sử dụng. Dưới đây sẽ là các bài thuốc mà bạn có thể tham khảo làm theo.
Cây xạ đen có tác dụng gì khi làm thuốc?
Xạ đen là loại dược liệu có thể sử dụng được tất cả thân, cành và lá. Dùng tươi hoặc khô đều mang lại tác dụng rất lớn. Một số bài thuốc phổ biến từ cây xạ đen được nói đến như là:
- Thanh nhiệt, lợi tiểu, thông kinh: Phơi khô và sao vàng xạ đen (15g), kim ngân hoa (12g) rồi sau đó hãm lấy nước uống sẽ thấy tác dụng.
- Tăng cường đề kháng, khi sắc lấy nước uống hàng ngày các loại dược liệu gồm xạ đen, nấm linh chi, giảo cổ lam đều 15g.
- Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan nếu sử dụng 2 lít nước xạ đen đun 50g lá và thân cây, mật nhân (10g), cà gai leo (30g).
- Giải độc gan, hỗ trợ hệ tiêu hóa tốt khi nấu 1,5 lít nước với xạ đen và xạ vàng (mỗi loại 100g), cây máu gà (kê huyết đằng). Có thể uống hàng ngày hoặc cũng có thể nấu với xạ đen (70g bao gồm lá và thân cây) rồi lọc lấy nước để sử dụng.
- Cầm máu, chữa mụn nhọt sau khi vệ sinh da sạch sẽ rồi lấy khoảng 3 – 5 lá xạ đen còn tươi đã giã nát đắp lên để tránh nhiễm trùng tốt.
- Hỗ trợ điều trị ung thư gan, ung thư phổi khi sắc lấy nước uống các loại gồm xạ đen và hoàn ngọc (mỗi loại 50g) với bán chi liên (10g) và bạch hoa xà (20g) uống sau bữa ăn 20 phút là hiệu quả.
Cần lưu ý gì với các bài thuốc xạ đen?
Cũng như nhiều loại thuốc và thảo dược quý hiếm khác thì khi sử dụng cây xạ đen làm dược liệu cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc. Nếu không muốn gặp các tác dụng phụ hoặc tương tác thuốc thì cần lưu ý đối với cây xạ đen cần thận trọng khi sử dụng như là:
- Không dùng vượt quá liều lượng cho phép sẽ gây hoa mắt, chóng mặt và nguy hiểm.
- Thuốc hoặc trà từ cây xạ đen sau khi nấu hoặc hãm cần pha vừa đủ và dùng hết trong ngày. Tránh để thuốc qua đêm khi sử dụng sẽ làm đau bụng và đi ngoài nặng.
- Xạ đen có tác dụng an thần và chữa mất ngủ nên có thể khiến giấc ngủ sâu hơn vào ban ngày.
- Không nên sử dụng đối với người bị bệnh thận vì cây này có thể làm suy thận.
- Không được tự ý tăng giảm liều lượng hoặc uống cùng với các loại dược liệu khác. Có thể tránh gây ra những tác dụng không mong muốn với loại cây này.
- Phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú, trẻ nhỏ dưới 5 tuổi là những đối tượng không được sử dụng. Nếu muốn dùng xạ đen để điều trị các bệnh ung thư cần có ý kiến từ bác sĩ điều trị.
- Không sử dụng thức uống có cồn, các loại thực phẩm như cà pháo, đậu xanh, măng chua khi uống cây xạ đen. Chúng sẽ làm giảm tác dụng của loài dược liệu này.
- Nếu đang dùng thuốc Tây y để điều trị thì nên sử dụng cách các bài thuốc từ cây xạ đen 30 phút để đạt hiệu quả và không gây ra các tác dụng phụ.
Các lưu ý cần biết trong quá trình sử dụng xạ đen
Sau khi biết cây xạ đen có tác dụng gì thì nhiều người sẽ tìm hiểu và sử dụng loại dược liệu này. Các bạn sẽ cần phải quan tâm đến các vấn đề dưới đây khi sử dụng loại dược liệu xạ đen nhé.
Như đã trình bày ở cây xạ đen mang lại rất nhiều điều hữu ích cho sức khỏe nhưng một số thành phần có trong cây lại chứa độc tính. Vì thế để phát huy được hết hiệu quả khi sử dụng và đồng thời tránh được các tác dụng phụ thì người dùng cần phải sử dụng và lưu ý như sau:
- Khi uống xạ đen cần phải kiêng đồ uống có cồn.
- Kiêng ăn xạ đen với rau muống, đậu xanh và giá đậu.
- Kiêng ăn thịt chó vì trong thịt chó chứa rất nhiều đạm làm giảm hiệu quả của xạ đen.
- Cây xạ đen có thể gây ảnh hưởng không tốt đến hệ tiêu hóa dẫn đến đau bụng đi ngoài với những người lần đầu sử dụng. Vì vậy, để tránh tình trạng này, bạn nên dùng một lượng nhỏ trước khi tăng liều lượng lên.
- Phụ nữ đang trong thai kỳ cần cẩn trọng và tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng xạ đen.
- Xạ đen nên được sắc trong nồi đất mới có thể phát huy được hết lợi ích cho sức khỏe.
Hiện nay ở nhiều địa phương, người dân sử dụng quả xạ đen ngâm rượu và đồn thổi về các tác dụng. Thực tế bên cạnh các bộ phận như thân hay lá thì quả xạ đen cũng có nhiều ứng dụng trong y học rất nhiều.
Ngoài các tác dụng kể trên, nó còn giúp thanh nhiệt cơ thể và giải độc, hỗ trợ thanh lọc cơ thể. Loài cây này có thể được sử dụng để làm trà hoặc ươm để làm cây giống.
Người dân sẽ hái quả xạ đen mang về và phơi khô sau đó sao vàng hạ thổ khi uống lấy 40g quả xạ đen cho vào ấm và thêm nước nóng, đợi khoảng 15 phút là thưởng thức được.
Kết luận
Trên đây là một số thông tin chúng tôi vừa gửi đến để độc giả để giúp giải đáp cây xạ đen có tác dụng gì? Hy vọng các bạn sẽ thêm những kiến thức bổ ích khi mua cây dược liệu này để sử dụng và tránh mua phải cây thuốc kém chất lượng lại gây hại cho sức khỏe người dùng.
